1800’lü yıllarda Güneş’in iki yıl boyunca mavileşmesi herkesi şaşırtmıştı. Ve şimdi, bu garip durumun gerçek sebebini artık biliyoruz.
Yaklaşık 200 yıl önce, Güneş’in rengi garip bir şekilde maviye dönüştü ve iki yıl boyunca Dünya genelinde soğuk geçen bir dönem yaşandı. Bilim insanları uzun vakittir bu garip tesirin bir yanardağ patlamasından kaynaklandığına inanıyorlardı lakin şimdiye kadar sorumlu yanardağı belirleyememişlerdi.
“Gizemli patlamanın” 1831 ile 1833 yılları arasında meydana gelen kısa ve keskin bir soğuma olayına yol açtığı ve ortalama sıcaklığı yaklaşık 1°C düşürdüğü biliniyor. Alman bestekar Felix Mendelssohn, 1831 yazında Alpler’de seyahat ederken “Çorak hava, yeniden bütün gece ve bütün sabah yağmur yağdı, kış kadar soğuk, en yakın doruklarda şimdiden derin kar var” diye yazdı.
Ağustos 1831’de, Çin, Avrupa, ABD ve Karayipler de dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanında Güneş’in “mavi, mor ve yeşil” göründüğüne dair raporlar kaydediliyordu. Bu olgunun, volkanik toz ve gazların güneş ışığını alışılmadık bir şekilde dağıtması nedeniyle meydana geldiği düşünülüyor.
Daha evvelki varsayımlar, patlamanın Filipinler’deki Babuyan Claro yanardağında ya da Sicilya yakınlarındaki Ferdinandea yanardağında meydana geldiğini önerse de, yeni araştırmalar öbür bir yanardağa işaret ediyor.
Gerçek sorumlu bulundu
İskoçya’daki St Andrews Üniversitesi bilim insanları, volkanik patlamanın Rusya’nın Uzak Doğusunda, Japonya’ya çok da uzak olmayan Kuril Adaları’nın bir modülü olan ıssız Simushir adasındaki Zavaritskii kalderasından kaynaklandığına dair sağlam deliller topladı. Bu sonuca, kül yataklarıyla “mükemmel bir parmak izi eşleşmesi” gösteren buz çekirdeği örneklerinin jeokimyasal tahlili yoluyla ulaştılar.
St Andrews Üniversitesi Dünya ve Çevre Bilimleri Okulu’ndan baş çalışma yazarı Dr. Will Hutchison, yaptığı bir açıklamada “Buzun kimyasını çok yüksek bir zamansal çözünürlükte tahlil ettik. Bu, patlamanın 1831 ilkbahar-yazına denk gelen kesin zamanlamasını belirlememizi, son derece patlayıcı olduğunu teyit etmemizi ve akabinde küçük kül modüllerini çıkarmamızı sağladı. Eşleşmeyi bulmak uzun zaman aldı ve onlarca yıl önce bu uzak volkanlardan topladıkları örnekleri bize gönderen Japonya ve Rusya’daki meslektaşlarımızla kapsamlı bir iş birliği gerektirdi” dedi ve devam etti: “Laboratuvarda yanardağdan ve buz çekirdeğinden gelen iki külü birlikte tahlil ettiğimiz an gerçek bir ilham anıydı. Sayıların olduğuna inanamadım. Bundan sonra, eşleşmenin gerçek olduğuna kendimi nitekim ikna etmek için Kuril kayıtlarındaki patlamanın yaşını ve boyutunu araştırmak için çok zaman harcadım.”
Araştırmacılar, çalışmalarının volkanik patlamaların gücünü ve Dünya’daki hayatı etkileme potansiyellerini vurguladığını söylüyor. Yanardağlar, atmosfere gaz ve parçacıklar salarak iklimi çok önemli ölçüde etkileyebilir, bu da kısa vadeli soğutma tesirlerine ve kimi durumlarda uzun vadeli ısınmaya katkıda bulunabilir.
Örneğin, 1991 yılında Filipinler’deki Pinatubo Yanardağı‘nın patlaması, şimdiye kadar ölçülmüş en büyük kükürt dioksit bulutunu havaya fırlattı ve global sıcaklıkların bir ila üç yıl boyunca yaklaşık 0,5°C düşmesine neden oldu. Şayet 1831’deki gibi bir patlama bugün tekrar yaşanırsa, büyük bir global tesir yaratacaktır.
Dr. Hutchison, “Bunaçok sayıda yanardağ var ve bu da bir sonraki büyük şiddetteki patlamanın ne zaman ve nerede meydana geleceğini tahmin etmenin ne kadar zor olduğunu gösteriyor” diyor ve ekliyor: “Bilim insanları ve bir toplum olarak, 1831’deki bir sonraki büyük patlama yaşandığında uluslararası bir reaksiyonun nasıl koordine edileceğini düşünmeliyiz.“
Yeni araştırma Proceedings of the National Academy of Sciences mecmuasında yayımlandı.