Ay Her Yıl Uzaklaşıyor: Pekala, Suratı Artarsa Dünya’da Neler Değişir?

“Ay’ın süratlice uzaklaşması Dünya üzerindeki ömrü nasıl tesirler?” sorusu bilimsel açıdan merak uyandırdığı geleceğe dair düşündüren de bir mevzu.

Ay’ın Dünya’dan uzaklaşması, sırf romantik gecelerimizi değil, gezegenimizin fiziksel ve biyolojik dengesini de derinden etkileyebilecek bir süreç.

Ay neden uzaklaşıyor?

Ay’ın Dünya’dan yavaş yavaş uzaklaşmasının temel nedeni, gelgit etkileşimleri. Ay’ın kütleçekimi, Dünya’nın okyanuslarında gelgit kabarmalarına neden oluyor. Dünya’nın dönüş suratı da bu gelgit kabarmalarını yavaşça Ay’ın önüne itiyor.

Bu durum bir yandan Ay’a ekstra bir enerji transferine yol açıyor ve yörüngesini genişleterek Dünya’dan uzaklaşmasına neden oluyor. Yaşanan süreç de her yıl yaklaşık 4 cm’lik bir uzaklaşma ile sonuçlanıyor.

Peki, bu uzaklaşma suratı artarsa ne olur?

Ay’ın Dünya üzerindeki en bariz tesirinin gelgitler olduğundan şayet Ay, daha süratli uzaklaşırsa gelgit kuvvetleri zayıflar. Bu da okyanuslardaki su hareketlerinin azalması ve bundan ötürü kıyı ekosistemlerinin değişmesi demek.

Bu senaryoda Dünya’nın dönüş suratı da etkilenir. Günler daha uzun hâle gelir ve bir gün, 24 saatten çok daha uzun sürebilir. Bu da canlıların biyolojik saatlerini ve ömür döngülerini tesirler.

Ay’ın uzaklaşması, Dünya’nın eksen eğikliği üzerinde de tesirli olur. Ay, Dünya’nın eksenini stabilize eder ve bu sayede mevsimler nispeten istikrarlı bir şekilde yaşanır. Şayet Ay daha süratli uzaklaşırsa stabilizasyon bozulabilir ve Dünya’nın eksen eğikliği değişebilir. Aşırı iklim değişiklikler, uzun vadede buzul çağlarıi dramatik sonuçlar ortaya çıkabilir.

Bazı hayvanlar, üreme döngülerini Ay’ın evrelerine göre ayarlıyor. Süratli bir uzaklaşma söylediği söz edilen olduğunda türlerin hayatı da tehlikeye girebilir.

Peki ne kadar vaktimiz var? 4 cm uzaklaşma nereye kadar devam edecek?

Ay’ın Dünya’dan tamamen ayrılması gibi bir senaryo, bilimsel olarak mümkün değil. Ay, her yıl ortalama 4 cm Dünya’dan uzaklaşıyor olsa da bu süreç sonsuza dek devam etmeyecek.

Bilim beşerlerine göre Ay’ın uzaklaşma suratı zamanla yavaşlayacak ve Dünya ile Ay arasındaki kütleçekimsel etkileşim dengelendiğinde bu uzaklaşma duracak.

Tahminlere göre bu istikrar noktasına ulaşmak için milyarlarca yıl gerekiyor. Fakat bu noktada bile Ay, Dünya’nın yörüngesinden tamamen kopmayacak, yalnızca daha uzak ve sabit bir yörüngeye yerleşecek.

Kısacası Ay’ın Dünya’dan tamamen ayrılması aynıi bir durum, gezegenimizin ve Güneş sisteminin doğal dinamikleri içinde öngörülmüyor.

Ancak bu istikrarın korunacağı süreç, Güneş sistemimizin uzun vadeli yazgısıyla sınırlı.

Güneş, şimdi hidrojen yakarak enerji üreten bir yıldız ama yaklaşık 5 milyar yıl sonra yakıtı tükendiğinde “kırmızı dev” evresine girecek.

Bu kademede Güneş, muazzam bir şekilde genişleyecek ve etrafındaki gezegenleri yutabilecek kadar büyüyecek. Dünya ve Ay da bu süreçten etkilenecek. Şayet Dünya, Güneş tarafından tamamen yutulursa Ay da doğal olarak bu yazgısı paylaşacak. Güneş’in genişlemesi sırasında Dünya ve Ay’ın yörüngeleri bozulabilir ve bu iki gök cismi, Güneş’in kütleçekimsel tesiriyle parçalanabilir ya da uzaya savrulabilir.

Yani Ay’ın Dünya’dan ayrılması bir senaryo, Güneş’in kırmızı dev evresine girmesiyle birlikte çok daha büyük bir yıkımın parçası hâline gelecek.

Yaşanacak süreç, kainatın doğal döngüsünün bir modülü olsa da insanlık için çok uzak gelecekte gerçekleşecek bir olay. Bu yüzden şimdilik gökyüzündeki komşumuz Ay’ın bize her gece eşlik etmeye devam edeceğini bilmek rahatlatıcı!

Ay ve Dünya hakkında daha fazlası için: