Dinlediğimiz müzikler, zaman içinde daha az karmaşık hale geliyor ve bunun sebebini kimse çözemiyor. Ve büyüklerimiz bize “nerede o eski müzikler” dediklerinde, çok da haksız olmadıklarını bilim de kabul ediyor.
Dört yüzyıl boyunca üretilen 20.000 müzik kesiminin karmaşıklığını ölçmek için ağ bilimini kullanan bir çalışma, müziğin zamanla daha az karmaşık, yani daha kolay hale geldiğini iddia ediyor. Müzik, bildiğimiz her toplumda insan hayatının çok önemli bir modülü. Bu yüzden, bu sanat formunun zaman içerisinde değişimini ve bilhassa teknolojiyle bir arada daha erişilebilir hale gelmesinin müziği nasıl etkilediğini incelemek epey enteresan bir araştırma alanı oluyor.
Henüz hakem kontrolünden geçmemiş olan çalışmada ekip, “önceki çalışmalar, süratli, birbirine bağlı ve algoritmik olarak düzenlenmiş ortamlarda dolaşan içeriklerin, müzik tabirleri ve sosyal medya yorumlarında görüldüğüi, kolaylaştırma süreçlerine tabi olduğunu ileri sürmüştür” diye yazıyor ve ekliyor: “Bu çok önemli bir soruyu gündeme getiriyor: Çağdaş müzik ortamında da benzer bir eğilim yaşanıyor mu?”
Elbette müziğin karmaşıklığını ölçmek kolay bir iş değil. Roma Sapienza Üniversitesi ve Padova Üniversitesi araştırmacıları, bu çalışma için yüzyıllar boyunca çeşitli cinslerdeki müziği tahlil etmek maksadıyla ağ bilimi araçlarını kullandılar. Ekip, “Altı makro cinse kategorize edilmiş yaklaşık 20.000 MIDI belgesinden oluşan bir bilgi setini tahlil ettik ve müzik bestelerini notaların düğümler ve geçişlerin kenarlar olduğu yüklü yönlendirilmiş ağlar olarak temsil etmeyi seçtik” diyor ve devam ediyor: “Bu yaklaşım tipler arasındaki yapısal farklılıkları sistematik olarak araştırıyor ve müzikal karmaşıklığı ve zaman içindeki eğilimlerini ölçmek için potansiyel bir usul sunuyor.”
Basitçe ifade etmek gerekirse, notaları “düğümlere” atayarak ve notalar arasındaki herhangi bir geçişi ilişki çizgileri ya da “kenarlar” olarak temsil eden ekip, daha sonra bir müzik modülünün ne kadar karmaşık olduğunu tahlil etmeye başladı. Bir notanın tekrar tekrar öbür bir notaya geçtiği yerlerde, ilişki çizgisi kalınlaştırıldı ve bu da tahlili kolaylaştırdı.
Yüzyıllar geçtikçe kolaylaşan müzik
Ekip, bu ağ tahlilini kullanarak evvelki araştırmalarla uyuşmayan kimi şaşırtan sonuçlar buldu. Genel olarak, klasik müziğin çağdaş müzikten çok daha karmaşık olmasıyla, müzikal karmaşıklığın yüzyıllar boyunca azaldığını buldular. Lakin, klasik müziğin kendisi de bu eğilimden etkilenmiş ve zaman içerisinde daha az karmaşık hale gelmiş gözüküyor.
Caz ise, kısa bir müddetliğine de olsa bu eğilime istisna oluşturuyordu. Ekip, “özellikle, klasik müzik düşüş eğilimi gösterirken, caz ilk günlerinde karmaşıklığında bir artış, akabinde bir düşüş ve sonunda bir istikrar gösteriyor. Buna karşılık, diğer tipler nispeten düz kalıpları koruyor ve verimlilik kıymetleri son yıllarda klasik ve cazınkilerle karşılaştırılabilir” diyor.
Sorumlu disko ve new wave mi?
Önceki araştırmalar, melodilerin daha yakın vakitlerde daha kolay hale geldiğini ve bu eğilimin ilk olarak 1975 civarında disko ve new wave’in başlangıcından ve akabinde hip-hop, elektronik müzik ve MTV’nin yükselişiyle ortaya çıktığını söylüyordu. Fakat, yeni çalışma incelenen tüm tiplerde karmaşıklığın azaldığını bulduğu için, müziğin karmaşıklığındaki düşüşten bu yeni çeşitleri sorumlu tutmak doğru olmaz.
Ekip, karmaşıklıktaki bu düşüşün sebebinin belli olmadığını söylerken, teknolojik gelişmelerin, daha fazla insanın müzik besteleyebilmesinin ve diğer pek çok faktörün rol oynuyor olabileceğini öneriyor. Müzikteki bu sadeleşme eğiliminin, global irtibatların artması, içeriklerin süratli bir şekilde yayılması, müzik tüketiminin algoritmik olarak düzenleniyor olması ve daha geniş toplumsal değişimleri yansıttığını da açıklamalarına ekliyor ve çalışmanın, yeni teknolojiler ve platformların ortaya çıkmasının evvelki devirlere göre daha düşük karmaşıklığa sahip olan tiplerin geliştirilmesini teşvik ettiğini söylüyor.
Ayrıca, müziğin melodi açısından daha kolaylaşıyor olmasına karşın, müzik enstrümanlarının artması gibi diğer birtakım açılardan çok daha fazla katmana sahip olduğunu da belirtmek gerekiyor.
Yeni çalışmaya arXiv üzerinden ulaşılabilir.