Çok uzun yıllardır tartıştığımız ve bir türlü net bir karşılığa ulaşamadığımız o soru: Hayvanlar, insanların lisanlarını anlayabilir mi? Bir bakıyorsunuz anlıyor gibi gözüküyorlar, bir bakıyorsunuz uzaktan yakından alakaları yok.
Bu noktada bilhassa köpekler başları karıştırıyor. Zira öğrendikleri birkaç komut, istediklerinde bizi anlayabildiklerini düşündürüyor.
Peki işin aslı ne?
Bilim beşerlerine göre kimi köpekler, maymunlar ve hatta yunuslar, insanların konuştukları lisanları anlayabiliyor.
Mesela bir çalışmada Rico isimli bir Border collie cinsi köpek, 200’den fazla objenin ismini bildiğini ve bir komutla da bu objeleri getirebildiğini gösterdi. Tekrar Chaser isimli bir öteki Border collie üzerinde yürütülen aynı bir çalışma da Chaser’ın 1.000’in üzerinde farklı objeyi ayırt edebildiğini ortaya çıkardı.
Chaser’dan daha önce hiç görmediği bir oyuncak istendiğinde bile onu, diğer oyuncaklarının arasından arayıp, bulup, ayırt ederek getiriyordu. Ayrıyeten bu köpek yeni objelere daha önce yalnızca bir sefer maruz kaldıktan tam 1 ay sonra da yabancı oyuncakları, isimleri sayesinde bulabiliyordu.
Şaşırtıcı şekilde farklı manalarda kullanılan objeleri ve fiilleri de anlayabiliyordu. Örneğin sahibinin bir komutuyla burnuna bir top koyabiliyor, o topu bir yerden alıp diğer yere getirebiliyor.
Ayrıca bu yetenekler sırf Border collie cinsine de has değil. Mesela bir çalışmanın bulgularına göre bir Yorkshire terrier, 120’den fazla söz anlayabiliyor.
Peki insanlar ile ilişkileri bu kadar güçlü olmayan hayvanlarda durum nasıl?
Örneğin bir bonobo maymunu olan Kanzi, eğitmeniyle geçirdiği uzun yıllar sayesinde 3.000’den fazla İngilizce kelimeyi öğrenebildi. Eğitmen, sözleri farklı bir odadan söylerdi ve maymun, bunları kulaklıktan dinler ve ona verilen özel klavye sayesinde sözle temsil edilen simgeyi işaretlerdi.
Bir öteki çalışmada da eğitmenler, 2-5 söz uzunluğundaki talimatları takip edebilen yunuslarla iletişim kurmak gayesiyle bilgisayar tarafından üretilen sesler ve el işaretleri kullandılar.
Yunuslar, komutlar verildikten tam 30 saniye sonra tanka yerleştirilen objeleri takip edebiliyor ya da verilen komutları yerine getiremeyeceklerinde eğitmenlere bunun sinyalini verebiliyorlardı.
Peki tüm bu sonuçlarla sizce nereye varabiliriz? Hayvanların bir bakıma insanların lisanını anlayabildiğini söyleyebiliriz. Lakin elbette bu kâfi seviyede değil. Kim bilir, tahminen de daha kapsamlı eğitimlerle çok daha ileri gitmek mümkün olabilir.