Çalışanlara kötü haber: Tehlike çanları, bu meslekler için çalıyor

Dünya Ekonomik Forumu, dünya çapındaki patronların gelecekte işlerinin nasıl olmasını beklediklerine dair iki yılda bir yaptığı anketin sön sürümünü yayınladı. Anket, bu sefer büyük oranda üretken yapay zekaya odaklandı.

Görünüşe göre patronların çok büyük bir kısmı (%77) mevcut işçisinin yapay zeka ile çalışması için eğitim almasına yardımcı olmayı hedefliyor. %41’i ise, düşündürücü bir şekilde, yapay zekanın işte daha fazla görevi otomatikleştirmesiyle istihdam ettikleri işçi sayısını azaltmayı umduklarını söylüyor.

Yeni rapora göre anket, 22 farklı sanayi kümesinde 14 milyondan fazla çalışana sahip olan, dünya çapında 1.000 patronu kapsıyor. Anketin sonuçlarının gösterdiği en büyük problemlerden biri, patronların teknoloji geliştikçe çalışanlarının birçoklarının işlerini yapmak için gereken maharetlere sahip olmadığına inanması. Rapora göre, “Yapay zeka ve büyük bilgi, en süratli büyüyen maharetler listesinde başı çekerken, bunları yakından ağlar ve siber güvenlik ile teknoloji okuryazarlığı takip ediyor.”

“Bu teknolojiyle ilgili maharetleri tamamlayan yaratıcı düşünme, dayanıklılık, esneklik ve çeviklik, merak ve ömür uzunluğu öğrenmenin de 2025-2030 döneminde değerinin artmaya devam etmesi bekleniyor.”

Grafik dizayncıları ve hukuk sekreterleri için çanlar çalıyor

Rapor, grafik dizayncıları ve hukuk sekreterleri için epeyce kötü haberler içeriyor ve rapora göre bu iki meslek, muhtemelen yapay zeka nedeniyle gelecekte patronların daha az ihtiyaç duyacağı meslekler olacak. Raporda, “Geleceğin İşlerine İlişkin Rapor’un evvelki baskılarında görülmeyen, ilk 10 en süratli düşüş gösteren iş rolünündışında hem Grafik Tasarımcıların hem de Hukuk Sekreterlerinin yer alması, GenAI’nin bilgi işini gerçekleştirme kapasitesinin arttığını gösteriyor olabilir” yazıyor.

Artık üretken yapay zeka araçlarının yalnızca metin istemlerini kullanarak ayrıntılı grafikler oluşturabiliyor. Fakat bu araçlar çoklukla diğer sanatkarların yapıtlarından alıntılar yaptıkları nedeniyle öteki tartışmaları da beraberinde getiriyor. Raporda, “her iki roldeki iş düşüşünün hem yapay zeka hem de bilgi sürece teknolojilerinin yanı sıra dijital erişimin genişlemesi tarafından yönlendirildiği görülüyor. Bu, Grafik Tasarımcıların orta seviyede büyüyen bir iş olarak kabul edildiği ve Hukuk Sekreterlerinin beklenen iş büyümesi/düşüşü listesinde yer almadığı raporun 2023 edisyonundan büyük bir değişiklik” deniliyor.

Ayrıca patronlar, artık çalışanları kendilerine çekmek için sağlık ve refah yararlarına değer vermenin kritik olduğunu düşünüyor. Bu kategoriler çok net bir şekilde tanımlanmış olmasalar da, bilhassa gelişmiş ülkelerde çalışanların aradıkları şeyler oldukları rahatlıkla söylenebilir.

İyi haberler de var

Neyse ki bu anket yalnızca kötü haberler içermiyor. Görünüşe göre, üretken yapay zekanın yükselişiyle bir arada kimi meslekler azalacakken, önümüzdeki beş yıl içinde ortaya çıkacak iş sayısında net bir büyüme öngörülüyor. Raporda, “Geleceğin İşleri Anketi iştirakçilerinin paylaştığı öngörülerden yola çıkarak, 2025-2030 döneminde yapısal işgücü piyasası dönüşümü nedeniyle iş yaratılması ve yok edilmesinin bugünkü toplam işlerin %22’sine ulaşacağı öngörülüyor” yazıyor ve devam ediyor: “Bunun, bugünün toplam istihdamının %14’üne muadil yeni işlerin yaratılmasını ve 170 milyon işe tekabül etmesini gerektirmesi bekleniyor. Lakin, bu büyümenin, mevcut işlerin %8’ine (veya 92 milyona) muadil bir yer değiştirmeyle dengelenmesi ve bunun sonucunda toplam istihdamın %7’si ya da 78 milyon iş net büyümesiyle sonuçlanması bekleniyor.”

Rapor, teknolojinin dünya çapında üretkenliğe yardımcı olmasının beklendiğini ve bu teknolojiyi kullanan insanların da daha üretken olmasının beklendiğini vurguluyor. Ayrıyeten rapor, yalnızca 2025 ve 2030 yılları arasındaki beklenen toplam iş oranlarına baktığını, bu süre içerisinde gerçekleşebilecek potansiyel üretkenlik artışının dahil edilmediğini de belirtiyor: “Başka bir deyişle, hem makineler hem de insanlar 2030 yılında çok önemli ölçüde daha üretken olabilir, 2025 yılında yapacaklarından daha az ya da benzer sürede daha fazla ya da daha yüksek değerli sorumluluklar gerçekleştirebilirler. Bundan Ötürü otomasyon nedeniyle insanların ‘yapacak işlerinin kalmayacağı’ konusunda kaygı duymak yersiz olur.”

Elbette bu durum, şimdi sahip oldukları ve yıllardır yaptıkları işi kaybetme riskiyle karşı karşıya olanlar için pek iyi bir teselli değil. Yeniden de, diğer meslekler ve yeni ortaya çıkan iş grupları, bu sorunun atlatılmasına yardımcı olabilir.