NASA, Soğutmak İçin Değilse Neden Roket Fırlatırken Milyonlarca Litre Su Fışkırtıyor?

Hiç elbet Dünya’daki en etkileyici olaylardan biri, uzaya roket fırlatmak. Yer sarsılır, gökyüzü aydınlanır, kilometrelerce öteye motorların sesi ulaşır…

Fark edebileceğiniz diğer bir şey daha var: fırlatmadan derhal önce, fırlatma rampasına devasa ölçüde su püskürtülmesi. Bu su, yangın söndürmek yahut sadece soğutmak için değil.

Ana neden, ses bastırma.

NASA’nın rampaya bu kadar su boşaltmasının esas nedeni, roket motorlarının fırlatma sırasında ürettiği yoğun ses gücünü bastırmak.

Space Launch System (SLS) ya da eski Saturn V gibi roketler, o kadar güçlü ses dalgaları üretir ki bu dalgalar rampadan yansıyıp tekrar rokete çarparak araca zarar verebilir.

NASA, Ses Bastırma Sistemi (Sound Suppression System) isimli özel bir sistem kullanıyor.

Bu sistem, yalnızca birkaç saniye içinde yaklaşık 1,7 milyon litre suyu püskürtebilir ve büyük fırlatmalar için toplamda 7,5 milyon litreye kadar çıkabilir. Su, sesi emerek ve dağıtarak roketi ve taşıdığı ekipmanları korur.

İşleyiş ise şu şekilde:

• Su, fırlatma rampasının yakınındaki dev tanklarda depolanır.
• Fırlatmadan yaklaşık 20 saniye önce, yüksek basınçlı vanalar açılır ve su borularla süratle akmaya başlar.
• Su, dev “yağmurlama başlıkları”ndan rampanın altına ve alev hendeğine yönlendirilir.
• Roket motorları ateşlenmedenönce, rampa suya boğulur ve ağır bir buhar katmanı oluşur.
• Motorlar ateşlendiğinde, su anında buhara dönüşür ve ses ile ısı gücünün büyük kısmını emer.

Üstelik bu sistem, ses düzeyini 30 desibelden fazla azaltabiliyor.

Yangını söndürmek, sonuncu maksadı değil.

Su, rampayı soğutma ve artan ısıya karşı yapıyı muhafaza açısından da yardımcı olur. Lakin bu sistemin asıl amaçladığı yangın söndürmek değil.

Roket motorlarının ürettiği ısı o kadar büyüktür ki, suyun büyük kısmı anında buhara dönüşür. Kalan su ise rampanın metal yapılarını çatlamaya ya da eğilmeye karşı korur.

NASA bu sistemi ilk defa Uzay Mekiği döneminde geliştirdi.

O vakitler, motorlardan çıkan ses dalgalarının roketin taşıdığı hassas aygıtlara ve yapıya zarar verebileceği fark edilmişti.

Bugün, daha büyük ve güçlü roketlerle (örneğin SLS), kullanılan su miktarı artmış olsa da fizikî prensip değişmedi: Ses, tahrip edicidir ve bunu bastırmak için en tesirli araçlardan biri sudur.

Uzay meraklıları için daha fazlası: