Bağımlılık insanlara özgür iradelerini kaybettiriyor olabilir mi? Nikotin bağımlısı şahısların sigara içmenin ziyanlarını bildiği hâlde bu davranışa devam etmesinin nedeni bağımlılıklarının iradelerini kırması olabilir mi? Bu soruya bilimin verdiği cevabı sizlerle buluşturuyoruz.
2017 yılında yayımlanan “Addiction, cigarette smoking, and voluntary control of action: Do cigarette smokers lose their free will?” (Bağımlılık, sigara içimi ve hareketin istekli denetimi: Sigara içenler özgür iradelerini mi kaybediyorlar?) isimli makale bağımlılık ile ilgili çok önemli gerçekleri ortaya koydu.
Bağımlılık kavramını ve bağımlılığın insan iradesi üzerindeki tesirlerini inceleyen bu çalışmada, bağımlılğın şahısların özgür iradesi üzerindeki tesirleri bilimin ışığında aydınlatılmaya çalışıldı.
Araştırma kapsamında deneysel ve gözlemsel usuller kullanıldı.
Bağımlılık ve özgür irade arasındaki ilgiyi inceleyen bu araştırmada, bağımlılık davranışlarının nasıl oluştuğu, sürdürüldüğü ve bireylerin özgür iradelerini ne seviyede etkilediği incelendi.
Sigara içme alışkanlığı olan ve olmayan katılımcılar üzerine yapılan bu araştırmada çeşitli cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi ve sosyoekonomik kümelerden katılımcılar örneklem olarak seçildi.
Bu doğrultuda, bağımlılık seviyesi, özgür irade algısı, davranışsal yansılar, motivasyon ve isteki değişkenler ele alındı
Peki bulgular neyi gösteriyor? Sigara içen bireyler kısa vadeli yararları uzun vadeli risklerden daha fazla önemsiyor.
Araştırma kapsamında öne çıkan en çarpıcı sonuçlardan biri, bireylerin risklerin farkında olsa da sigara içmenin sağladığı anlık keyif hissini bilinçli olarak uzun vadeli sağlık risklerine tercih ettiğinin tespit edilmesi.
Ek olarak, sigara içenlerin geleceği değerlendirme konusunda ekseriyetle düşük bir eğilime sahip olduğu belirtiliyor.
Başka bir deyişle, bu durum, nikotin bağımlısı bireylerin sigara içmenin uzun vadeli ziyanlarını göz gerisi etmelerine sebep oluyor.
Araştırma kapsamında yapılan analizlerdeyse, sigarayı bırakan bireylerin geleceği daha fazla değerlemeye başladığı ve bu husustaki eğilimlerinin arttığı gözlemleniyor.
Bağımlılığın kişinin iradesini tamamen ele geçirmediği fakat iradesi üzerinde tesirli olduğu belirtiliyor.
Bulgular, sigara içme davranışının istem dışı ortaya çıksa da istekli olarak iradeleri doğrultusunda gerçekleştiğini gösteriyor.
Ek olarak, bağımlılığın motivasyonel kalıpları değiştirdiği, lakin bu değişikliklerin davranış denetimini direkt etkilemediği belirtiliyor.
Yani, sigara içme isteğinin çoklukla istem dışı olarak ortaya çıksa da bu davranışın istekli olup şuurlu bir denetim altında olduğu vurgulanıyor.
Sigarayı bırakma ve bırakmanın akabinde tekrar başkama davranışındaysa algılar ve iradenin etkisi olduğu belirtiliyor.
Son olarak, bu araştırmada da her bilimsel araştırmada olduğu gibi birtakım kısıtlar olabileceğini ve yalnızca kendi örneklemi kapsamında genellenebileceğini hatırlatarak içeriğimizi noktalayalım.
“Neden?” sorusunu sorduğumuz, ilginizi çekebilecek diğer içeriklerimiz: