Tahminen haftalarca tahminen yıllarca kimi insanlar çeşitli sebeplerle komaya giriyor. Pekala uyananlar nasıl o derin moddan çıkıyor?
Konu beyin olunca sırlar hâlâ açıklığa kavuşmamış olsa da bazı uygulamalar ve teknikler mevcut.
Asla uyanmayanların yüzdesi %20 ila %40 arasında lakin bu sefer ki bahsimiz insanların komadan nasıl çıktıkları. Biraz beynimizin derinliklerine inelim.
Koma nedir ve beyin bu süreçte ne yapar?
Enfeksiyon, travma, uyuşturucu, felç aynıi çeşitli sebeplerle ağır bir beyin hasarı oluşuyor ve kişi, şuuru olmayan bir durumda ikazlara ve dış dünyaya tepki vermiyor. Beyin, komadayken tam manasıyla muhafazaya geçiyor, enerji tüketimini en aza indiriyor.
Beynin kendi kendini geliştirme çabası uyku hâli olarak da tanımlanabilir ve tüm uyaranlara kapalıdır, uyanmak için ise bu kapıların yeniden açılması gerekiyor.
Komadan uyanış nasıl gerçekleşiyor?
Koma durumunda uyanış, beyindeki olaylar ve kimyasal değişimlerin yeniden organize olmasıyla başlıyor. Beyin hasarının düzeyi, uyku uyanıklık döngülerini denetim eden beyin sapıyla da ilgili oluyor.
Tabii ki hastalara göre değişiklik gösterse de insanların komadan uyandırılması için kimi uygulamalar mevcut. Beyindeki nöronları uyaran küçük ölçüde elektrik iletmek için cerrahi olarak elektrotlar beyne derin bir şekilde yerleştiriliyor.
Bazı hekimler ise Parkinson hastalığında da kullanılan amantadin ilacının nöronlar tarafından salgılanan dopamin ölçüsünü arttırdığını ve çok süratli geri dönüştürüldüğünü düşünüyor.
Süreç nasıl devam ediyor?
Beyin, hasarı toparlayıp yeniden iletişim kurmaya başlıyor. Hücreler arasındaki bilgi transferi yeniden canlanıyor. Bir bilgisayar gibi beyin de yavaş yavaş işleyişini geri kazanıyor.
Sağlık çalışanlarının komadaki şahıslara daima seslenmesi, dokunmasıi birtakım aktivitelerle duyusal uyaranlar sağlanıyor ve beynin uyanma süreci hızlandırılıyor. Tüm verilen yansılar de bir puanlama sistemine tabi tutuluyor ve hastanın durumu seyrediliyor.
Komadan çıkan bir kişi için bazen anında hayata adapte olmak kolay olmuyor. Beyin eksik beslenmeyi hızlandırmak için de farklı metotlar geliştiriyor. Bu süreçte gerek fizikî gerek konuşma ya da teorik terapiler çok önemli hâle geliyor.
Gizemini müdafaaya devam eden bir beynimiz var.
Bazı hastalar 40 yıla yakın komada kalıp uyanamazken kimileri ise 27 yıl sonra hayatına geri dönüyor. Kimileri da uyanır uyanmaz yaşadıkları son günü anlatmaya başlıyor. Tıbbi olarak açıklaması zor olsa da bu üslup öyküler de yok değil.
İlaçlar ya da çeşitli yollar denense de insanların komadan nasıl ve neden uyandıkları büyük ölçüde hâlâ gizemli. Bilim insanları ise bunu çözmeye adım adım yaklaştıkça insanları komadan uyandırma konusunda da gelişmeler yaşanacak.
Bunlar da dikkatinizi çekebilir: