Sessiz süpersonik dönem başladı: NASA’nın “kağıt uçağı” X-59, ilk uçuşunu yaptı

Yıllardır beklenen sessiz süpersonik hava yolculuğu çağı, ABD’li havacılık mühendislerinin tasarladığı devrim niteliğindeki deneysel uçak X-59 ile bir adım daha yaklaştı. Geliştirme sürecindeki aksaklıkların ardından, ses patlamasına neden olmadan süpersonik hıza ulaşmak üzere tasarlanan bu uçak, ilk uçuş testini başarıyla tamamladı.

NASA ve Lockheed Martin iş birliğiyle geliştirilen X-59, 28 Ekim 2025 Salı günü gün doğumuyla birlikte gökyüzüyle buluştu. Uçuş takip sistemi Flightradar24’e göre, deneysel uçak Palmdale Bölge Havaalanı’ndan havalandı ve Güney Kaliforniya çölü üzerinde 36 kilometre boyunca uçuş yaparak güvenli bir şekilde Edwards Hava Kuvvetleri Üssü’ne iniş yaptı.

Yaklaşık 30 metre uzunluğundaki bu uçak, uzun, sivri burnu ve süper aerodinamik yapısıyla adeta fütüristik bir kağıt uçağa benziyor. Uçağın tam potansiyeline ulaştığında, havada ses hızının 1,4 katına, yani saatte yaklaşık 1.490 kilometreye ulaşması bekleniyor. Ancak X-59’un bu hıza ulaşırken genellikle gürültülü bir “patlama” sesi çıkaran ses bariyerini sessiz bir şekilde aşacak olması, bu uçağın gerçekten devrimsel olarak görülmesine sebep oluyor.

Şehirleri rahatsız eden ses patlamaları tarih oluyor

Hareket eden bir cisim ses hızını aştığında, yüksek enerjili şok dalgalarının birikmesi ve aniden salınmasıyla oluşan gök gürültüsü benzeri yüksek bir “ses patlaması” ortaya çıkar. Bu durum, süpersonik ticari seyahatler için büyük bir engel teşkil ediyordu; zira bu gürültülü şok dalgaları şehirleri rahatsız edebilir, hayvanları etkileyebilir ve hatta binalara zarar verebilirdi.

Bu gürültü sorunu nedeniyle ABD hükümeti, 1973 yılında süpersonik uçakların ülke üzerinde ticari uçuşlarını fiilen yasaklamıştı. Bu kısıtlama, Concorde’un potansiyel rotalarını sınırlamış ve süpersonik seyahat hayallerine büyük bir darbe vurmuştu.

Ancak bu yasak artık kaldırıldı ve X-59’un, süpersonik hava yolculuğu ateşini yeniden alevlendirecek kıvılcım olabileceği umuluyor. Uçak, ses patlamasını bastıran benzersiz bir şekle sahip olarak tasarlandı. Uzun ve sivri burnu sayesinde, normalde patlama sesini çıkaran olan şok dalgalarının basıncını kırarak onları çok daha hafif, boğuk bir “vuruş” sesine dönüştürüyor.

X-59’un ilk uçuşunun başarısı, devam eden federal hükümet kapanması nedeniyle NASA tarafından henüz resmen duyurulmadı. Ancak Lockheed Martin‘den yapılan açıklamada, NASA Geçici Yöneticisi Sean Duffy, bu test uçuşu hakkında kısa bir yorumda bulundu: “X-59, Amerikan yaratıcılığının bir simgesi. Bu çalışma, Amerika’nın havacılıkta lider konumunu sürdürüyor ve halkın uçuş şeklini değiştirme potansiyeline sahip.”

Başlangıçta 2023’te göklere çıkması planlanan X-59, “birkaç teknik zorluk” nedeniyle ertelenmişti. Test uçuşunun arkasındaki ekip, uçağın henüz o sessiz “sesli vuruş” performansına ulaşıp ulaşmadığı konusunda bir açıklama yapmasa da, ilerlemeden duydukları memnuniyeti dile getiriyorlar. Lockheed Martin Skunk Works Başkan Yardımcısı ve Genel Müdürü OJ Sanchez, “Sessiz süpersonik teknoloji geliştirmenin ön saflarında yer almaktan gurur duyuyoruz” dedi.