Navigasyon sistemleri tehlikede: Kuzey Kutbu’nun yer değişimi ne manaya geliyor?

Gezegenimizin en bilinen pozisyonlarından biri olan coğrafik Kuzey Kutbu, Dünya’daki tüm navigasyon sistemleri için bir referans noktası olarak kritik kıymete sahip. Fakat, bilim insanları Kuzey Kutbu’nun pozisyonunun sabit kalmakta zorlandığını ve hareket halinde olduğunu belirtiyor. Araştırmalara göre, Kuzey Kutbu 2100 yılına kadar 27 metreye kadar yer değiştirebilir.

Bu hareketin gerisinde yatan temel nedenlerden biri, iklim değişikliğine bağlı olarak kutup buz sahanlıklarının süratle erimesi. Buzların erimesi, Dünya’nın kütlesinin dağılımını etkileyerek gezegenimizin dönüş ekseninde küçük lakin çok önemli değişikliklere yol açıyor. Bilim insanlarının ikazlarına göre, bu değişiklikler uydu navigasyon sistemlerinde büyük çaplı sıkıntılara neden olabilir.

Dünya kendi ekseni etrafında dönerken, okyanuslarda, atmosferde ve çekirdek kabuğunda meydana gelen dinamik değişimler, gezegenimizin yavaşça sallanmasına sebep oluyor. Olağanda bu sallantılar düzenli ve tahmin edilebilirken, ETH Zürih bilim insanlarının çalışmaları, insan kaynaklı değişimlerin yakın gelecekte doğal değişimlerden daha baskın hale gelebileceğini ortaya koyuyor. Uydu ve derin uzay teleskopları, Dünya’nın dönüş eksenini baz alarak pozisyonlarını belirlerken, Kuzey Kutbu’ndaki birkaç metrelik değişim bile bu sistemlerde büyük kusurlara neden olabilir. Teknolojinin çoğu, milimetre hassasiyetine dayanarak çalışırken, bu usul bir değişiklik karmaşa yaratabilir.

Viyana Üniversitesi araştırmacılarından Dr. Mostafa Kiani Shahvandi ve ekibinin yaptığı bir çalışmada, Dünya’nın kütle dağılımındaki değişimlerin dönüş eksenini nasıl etkilediği tahlil edildi. Araştırmaya göre, sera gazı emisyonlarının azaltılmaması durumunda, 1900 ile 2100 yılları arasında buz erimelerine bağlı olarak kutuplar yaklaşık 27 metre hareket edebilir. Daha optimist bir senaryoda ise emisyonların azaltılmasıyla bu hareket, yaklaşık 12 metre düzeyinde kalabilir.

Neyse ki günümüzde insan kaynaklı tesirler, kutuplar üzerinde doğal nedenler kadar güçlü değil. Lakin, iklim değişikliğinin devam etmesi halinde bu durumun 21. yüzyılın sonlarına doğru değişebileceği öngörülüyor. Kutupların yer değiştirmesi, navigasyon sistemleri ve uzay teleskopları hassas teknolojilerde büyük sorunlara yol açabilir. Dünya üzerindeki sistemlerde birkaç yüz metrelik yanılgılara neden olabilecek bu durum, Dr. Shahvandi’ye göre, özellikle uzay araçlarında kilometrelere varan konumlama yanılgılarına sebep olabilir.